Pantomogram zębów – kiedy wykonać i jakie informacje dostarcza badanie

Pantomogram zębów warto wykonać, gdy planujesz leczenie ortodontyczne lub implantologiczne, odczuwasz ból, masz uraz szczęki, podejrzenie próchnicy głębokiej, chorób przyzębia lub chcesz profilaktycznie ocenić stan całej jamy ustnej. Badanie dostarcza pełnego obrazu uzębienia, kości szczęk, zatok szczękowych oraz stawów skroniowo‑żuchwowych, pozwalając wykryć zmiany niewidoczne gołym okiem. Poniżej znajdziesz konkretne wskazania, zakres informacji oraz kwestie bezpieczeństwa.

Przeczytaj również: Jak zmienia się życie po diagnozie ADHD u dorosłych?

Czym jest pantomogram i co widać na zdjęciu panoramicznym?

Pantomogram (zdjęcie panoramiczne) to cyfrowe badanie rentgenowskie obejmujące jednocześnie wszystkie zęby, wyrostki zębodołowe, kości szczęk, fragmenty zatok szczękowych oraz stawy skroniowo‑żuchwowe. Urządzenie wykonuje łukowy skan, a wynik otrzymujesz od razu w formie pliku lub wydruku.

Na obrazie lekarz ocenia m.in. szczeliny przydziąsłowe, linie korzeni, jakość wypełnień, ułożenie zębów (w tym zatrzymanych i nadliczbowych), zmiany okołowierzchołkowe, torbiele, zanik kości, resorpcje, ogniska zapalne oraz relacje z zatokami i nerwem zębodołowym dolnym. Ta szeroka perspektywa przyspiesza postawienie trafnej diagnozy i dobór leczenia.

Kiedy wykonać pantomogram? Najczęstsze wskazania

Najlepiej wykonać pantomogram przed planowanym leczeniem, przy nawracających dolegliwościach lub profilaktycznie co 2 lata. Konkretne sytuacje:

• Ortodoncja – ocena układu korzeni, obecności zębów zatrzymanych, symetrii łuków i przestrzeni do korekty zgryzu.
• Implantologia – wstępna ocena jakości i wysokości kości przed planowaniem wszczepu (często uzupełniana o tomografię).
• Próchnica i stany zapalne – wykrywanie zmian okołowierzchołkowych, ognisk zapalnych pod wypełnieniami, pęknięć korzeni.
• Choroby przyzębia – ocena stopnia zaniku kości i utraty podparcia dla zębów.
• Urazy – szybka kontrola złamań, przemieszczeń korzeni i relacji ze strukturami sąsiednimi.
• Stawy skroniowo‑żuchwowe – wstępna ocena kształtu i położenia głów żuchwy.
• Dzieci i młodzież – monitorowanie rozwoju uzębienia, sekwencji wyrzynania, obecności zębów nadliczbowych i zatrzymanych.

Jakie informacje dostarcza badanie? Przykłady kliniczne

Ocena pełnego uzębienia: wykrywa zęby niewyrznięte, zatrzymane, dodatkowe oraz brakujące. Pozwala zaplanować ekstrakcje lub przestrzeń dla aparatu ortodontycznego.

Zmiany patologiczne: uwidacznia torbiele, zmiany okołowierzchołkowe, resorpcje, nieprawidłowe kanały oraz ogniska przewlekłego zapalenia, które często przebiegają bezobjawowo.

Przyzębie i kość: pokazuje poziom kości wokół zębów, co ułatwia ocenę zaawansowania periodontopatii i ryzyka rozchwiania zębów.

Planowanie leczenia: w implantologii i protetyce identyfikuje krytyczne struktury anatomiczne, w ortodoncji określa relacje zębów i korzeni, co ogranicza ryzyko powikłań.

Jak często wykonywać pantomogram i czy badanie jest bezpieczne?

Profilaktycznie wystarcza co 2 lata, a w przypadku dolegliwości, przed większymi zabiegami lub podczas leczenia – zgodnie z zaleceniem lekarza, nawet częściej. Nowoczesne aparaty cyfrowe emitują niską dawkę promieniowania rzędu 0,007–0,012 mSv na badanie, czyli porównywalną z kilkoma dniami naturalnego promieniowania tła. To poziom bezpieczny dla większości pacjentów.

Główne przeciwwskazanie to ciąża. Wykonuje się badanie wyłącznie, gdy jest to medycznie uzasadnione i z pełną ochroną (np. osłona ołowiana, optymalizacja parametrów ekspozycji). Poza tym przeciwwskazania są ograniczone.

Przebieg badania – co warto wiedzieć przed wejściem do pracowni?

Badanie trwa kilka minut i nie boli. Personel poprosi o zdjęcie biżuterii i metalowych elementów w okolicy głowy i szyi. Ustawisz się w aparacie, zagryziesz jednorazowy uchwyt, a głowica okrąży Twoją głowę łukiem. Wystarczy stać nieruchomo i słuchać instrukcji. Wynik otrzymasz zazwyczaj od ręki.

Pantomogram a tomografia komputerowa – kiedy które badanie?

Pantomogram to szybkie, dostępne badanie przesiewowe i planistyczne. Daje szeroki obraz, ale bez szczegółu w trzecim wymiarze. Tomografia CBCT wybierana jest, gdy potrzebne są detale anatomiczne: precyzyjne planowanie implantów, diagnostyka złamań, ocena relacji z nerwem, nietypowa anatomia kanałów. Często ścieżka wygląda tak: pantomogram jako pierwszy krok, CBCT – gdy pojawia się potrzeba większej precyzji.

Dzieci i młodzież – szczególne korzyści

U młodszych pacjentów pantomogram pomaga sprawdzić kolejność wyrzynania, obecność zawiązków, zębów nadliczbowych, ryzyko zatrzymania kłów oraz szerokość łuków zębowych. Dzięki temu ortodonta może odpowiednio wcześnie rozpocząć leczenie, skracając jego czas i poprawiając efekt.

Najczęstsze pytania pacjentów – szybkie odpowiedzi

• Czy trzeba się przygotować? – Wystarczy higiena jamy ustnej i zdjęcie metalowych elementów z okolicy głowy.
• Czy badanie boli? – Nie, jest całkowicie bezbolesne.
• Jak długo to trwa? – Zwykle 2–5 minut.
• Czy mogę zrobić pantomogram w ciąży? – Tylko gdy jest to konieczne i po decyzji lekarza.
• Kiedy zobaczę wynik? – Najczęściej od razu po badaniu, w formie cyfrowej lub wydruku.

Gdzie wykonać badanie i jak wybrać pracownię?

Wybierz placówkę z nowoczesnym aparatem cyfrowym, doświadczonym personelem i możliwością przekazania zdjęcia w formie pliku DICOM dla lekarza prowadzącego. Jeśli szukasz miejsca lokalnie, sprawdź Pantomogram w Łomiankach – krótki czas badania, szybki wynik i wsparcie w dalszym leczeniu.

Najważniejsze korzyści z pantomogramu w jednym zdaniu

Pantomogram to szybkie, bezpieczne badanie, które w jednym obrazie pokazuje stan zębów, kości i przyzębia, ułatwiając wczesne wykrycie problemów oraz precyzyjne zaplanowanie leczenia ortodontycznego, implantologicznego i chirurgicznego.